Een pleidooi voor een Archaeology Green Book

 

Door de redactie¹ – Een Green Book voor de archeologie (geen verwijzing naar de sympathieke en succesvolle film) brengt het gesprek op gang,  geeft handvatten voor duurzame keuzes, en bundelt kennis. In de Theaterwereld is het Green Book uitgegroeid tot een breed gedragen bundeling van krachten. Deze blog eindigt met een oproep om gewoon maar eens een paragraaf binnen een Green Book te gaan schrijven.

Het Theatre Green Book

Dit is in de theaterwereld een groene standaard en kan in het kort als volgt worden toegelicht (afkomstig van de website van het Nederlands Theater Festival):

“Een initiatief van in oorsprong tientallen Britse cultuurorganisaties, theatermakers en duurzaamheidsexperts om klimaatneutraal te produceren en theatergebouwen te verduurzamen. Het boek (een driedelig standaardwerk) is gemaakt door praktische theatermakers en duurzaamheidsexperts en biedt een compleet kader voor duurzaamheid. Het wordt door alle toonaangevende theaters en operagezelschappen in het Verenigd Koninkrijk en tegenwoordig ook daarbuiten gebruikt, en er komt een vertaling in het Nederlands. Paddy Dillon (een invloedrijk Britse theaterarchitect) initieerde het project in 2020 tijdens de coronacrisis, met als doel theatermakers te helpen om te werken aan een duurzame toekomst.”

 

CO2-footprint en veldarcheologie

In de veldarcheologie zorgen de inzet van graafmachines, het laden en lossen met vrachtwagens, bedrijfsbussen en personenauto’s voor stikstof- en CO2-uitstoot. Een elektrisch wagenpark lijkt een realiseerbare optie, maar is nogal een investering èn een wagenpark vernieuwen is niet per sé direct duurzaam. Makkelijker te behappen lijkt het om eerst actief in te zetten op het eigen gedrag met het gebruik van auto’s (zoals inzetten van een 9-persoons bedrijfsbusje en carpoolen), hybride dan wel (kleine) elektrische graafmachines voor te gaan schrijven en het gebruik van een CO2-neutrale werkkeet toe te passen.

Het bevorderen van een duurzame archeologie en de transitie naar een CO2-neutrale bedrijfsvoering begint bij informatie-uitwisseling, bewustwording en telkens de vraag stellen: Kan het ook duurzamer? Kan nieuwe werkkleding ook duurzaam (bijvoorbeeld goodfuture workwear); zou circulair watergebruik (een retoursysteem) bij de vondstverwerking niet integraal toegepast kunnen worden; kan de graafmachine hybride of beter vol-elektrisch, zonder dat daar dan weer een dieselaggregaat voor het opladen aan te pas komt ? (zie een voorbeeld ‘elektrisch bouwen begint op onze eigen wc’ van het Waterschap Rivierenland)

Het verduurzamen van de bedrijfspanden kan met behulp van de CO2-prestatieladder (https://www.co2-prestatieladder.nl/nl) eenvoudig ter hand worden genomen (zoals bijvoorbeeld het archeologisch bedrijf BAAC toepast).

De olifant in de kamer

Het bouwproces kent een hoge CO2-footprint en de bouwwereld vindt het nog lastig om vol in te zetten op de energietransitie. Goede initiatieven zijn er ook, zoals ReintenInfra uit Borne nabij Enschede die circulair bouwen toepast. Als archeologen zien we onszelf wellicht slechts als een klein radertje in dit grotere geheel van de bouwopgave. Maar dat radertje staat ook aan het begin van het bouwproces en onder het mom ‘goed voorbeeld doet goed volgen’ kunnen we ons best een vooruitstrevende, groene rol aanmeten.

 

Duurzame ambitie – een oproep

Als archeologen hebben we een goed ontwikkeld historisch besef en een uitgebreide kennis over de impact van klimaatverandering op de menselijke samenleving, maar opmerkelijk genoeg vertaalt zich dat niet in een voortrekkersrol op het gebied van duurzaamheid. De Nederlandse archeologische beroepsgroep loopt netjes achter de duurzaamheidseisen aan, maar lijkt zelf weinig zichtbare initiatieven te ontplooien. Dit in contrast met de bouw- en ingenieurswereld en de overheid, waar nadrukkelijk ingezet wordt op het promoten van groene en (meer) duurzame oplossingen. Gemeentes, overheidsinstellingen en aannemers/ingenieursbureaus eisen van hun onderaannemers al dat zij een bepaalde mate van duurzaamheid invoeren.

Wie duurzame ambities toont, kan het statement van de Nederlandse Associatie voor Podiumkunsten bijna één op één toepasbaar maken op de archeologische sector:

‘Als archeologen vinden we het belangrijk om de internationale klimaatdoelstellingen te gaan halen. Hiervoor is samenwerken en gebruik maken van elkaars kennis onmisbaar. Juist daar sluiten we nu de handen ineen.’

Daarom deze oproep: Wie schrijft de volgende blog over verduurzaming, over het delen van duurzame innovaties die navolging verdienen? Daarmee geven we samen een eerste aanzet tot een Archaeology Green Book.